पृष्ठ:हिन्दी विश्वकोष अष्टादश भाग.djvu/४५८

विकिस्रोत से
यह पृष्ठ अभी शोधित नहीं है।

यज्ञसशित-यज्ञारि यक्षसंशित (स्त्री० ) यज्ञोल्लासित। . . यज्ञहन ( स० त्रि०) यज्ञ हन्ति इन्-क्किप् । १ यज्ञमें यज्ञसंस्तर (स० पुं०) १ वह स्थान जहां यह मण्डप विघ्नबाधा डालनेवाला राक्षस। (पु०)२ शिव । धनाया जाय, यशभूमि । २ शुक्लदर्भ, सफेद कुश। . यज्ञहृदय (सं० पु०) विष्ण। . यज्ञसंस्था (सस्त्री०) यज्ञका आकार या मूलभित्ति! | यज्ञहोता (संपु०) यज्ञहोतृ देखो। '.. यक्षसदन (स० क्लो० ) यज्ञस्य सदन। यज्ञस्थान; यज्ञ | यज्ञहोत (सं० पु०) १ यज्ञका होता, यज्ञमें देवताओंका करनेका स्थान या मण्डप। . . . आवाहन करनेवाला । २ भागवतके अनुसार उत्तम- यज्ञसदस् (स. क्ली० ) यज्ञमें उपस्थित जनमण्डली। | मनुके एक पुत्रका नाम । यज्ञसाध (स० वि० ) यज्ञ साधयतीति साघ-स्विप । यज्ञांश (सं० पु०) यज्ञस्य अंशः। यज्ञका अंश यज्ञ- यज्ञसाधक, यज्ञकी रक्षा करनेवाला। | का भाग। . यज्ञसाधन (सं० त्रि०) यज्ञ' साधयतीति साध णिच - | यशिभुज् (स'. पु०) देवगण। . . . . ल्यु । १ यज्ञसाधक, यज्ञको रक्षा करनेवाला । (पु०) यज्ञागार (सपु०) यज्ञशाला, वह स्थान या मण्डप २ विष्णु। जहां यज्ञ होता हो। यज्ञसाधनी (सं० स्त्री०) सोमलता। | यज्ञाङ्ग (स० पु०) यज्ञ अङ्गति प्राप्नोतीति अङ्ग-अण। १ यशसार (सं० पु० ) यज्ञे सार उत्कृष्टः । यज्ञोडुम्वरवृक्ष, उडुम्बर वृक्ष, गूलरका पेड़ । २ खदिर वृक्ष, खैरका पेड़। गूलरका पेड़। ३ ब्राह्मणयष्टिका, भारंगी । ४ विष्णु । (क्ली०) यज्ञस्य यज्ञसारथि ( स० क्ली०) सामभेद । अङ्ग। ५ यज्ञका अंग, यज्ञका अवयव । यशसिद्धि (स' स्त्री०):१ यज्ञको समाप्ति। २ यज्ञकी याज्ञाङ्गा (सस्त्रो०) यज्ञसङ्गति प्राप्नोति या अङ्ग-मण उद्देश्यसिद्धि। | टाप्। सोमवली, सोमलता। (राजनि०) यशसूकर (सं० पु० ) विष्णु। यज्ञवराह देखो। . . | यज्ञात्मन् ( स० पु०) यज्ञ आत्मा यस्यं । 'विष्णु । । यज्ञसूत्र (स० क्ली०) यज्ञ धृत सूत्र । यज्ञोपवीत, जनेऊ । यज्ञात्ममिश्र-एक पण्डित, पार्थसारथिमिश्रके पिता। यह सूत्र यज्ञ कर धारण किया जाता है इसलिये इसे यज्ञ. | यज्ञाधिपति (सं० पु.) यज्ञके खामी, विष्णु। . .. .. • सूत्र कहते हैं। यज्ञापवीत देखो। यज्ञानुकाशिन् ('स'० वि०) १ यज्ञीय सदस्य, यज्ञका सव यज्ञसेन (सं० पु०) १ राजा द्रपद । २ विदर्भके एक काम देखनेवाला। २ यज्ञतत्त्वप्रकाश करनेवाला। राजाका नाम । ३ दानवभेद । ४ विष्णु। ५दो यज्ञान्त (सं० पु०) यज्ञस्य अन्तोऽवसानं यस्मिन् । १ ब्राह्मण। . . . अवभृत, वह शेष कर्म जिसके करनेका विधान मुख्य यज्ञसोम (सं० पु०) कथासरित्सागरवर्णित एक ब्राह्मण । यज्ञके समाप्त होने पर है । २ यागशेप, यज्ञका अन्न। . यज्ञस्तम्भ ( स० पु०) यूप, वह खंभा जिसमें पशु वांधा | यज्ञान्तकृत् ( स० पु० ) यज्ञान्तं करोति -क्किप् तुकच । जाता है। . . . . विष्णु। यज्ञस्थल (सं० क्लो..) १ यज्ञमण्डप । २ कलिङ्ग देशान्त- यज्ञायज्ञिय (सं० क्ली०) सामभेद। . . . . . गंत एक नगर । ३ ग्रामभेद । ४ अग्रहारभेद ।. . . यज्ञायतन (सं० क्लो) यज्ञमण्डप। . . . यज्ञस्थागु (सपु०).यज्ञस्थम्भ, वह खंभा जिसमें यज्ञः. यज्ञायुध (सं० क्ली० ) दश प्रकारका यज्ञपात। . पशु वांधा जाता है। . . ... . .. यहायुधिन् (त्रि०) यज्ञपात द्वारा सम्पन्न, यज्ञपात्र- यक्षस्थान (स. क्ली० ) यज्ञस्य स्थानं ६-तत् । यशवार, | निष्पादित । जहां यज्ञ होता है। . . . . यज्ञारङ्ग शपुरी (सं० स्त्री०) नगरभेद । यज्ञस्वामिन् ( स० पु०) कथासरित्सागर-वर्णित एक यज्ञारि (सपु०) यज्ञस्य दक्षयज्ञस्य अरिनाशकः। १ ब्राह्मण। .. शिव। २.राक्षस। .