पृष्ठ:हिन्दी विश्वकोष एकविंश भाग.djvu/२९

विकिस्रोत से
यह पृष्ठ अभी शोधित नहीं है।

वाग्देवता-वागतो अन्न नहीं खाना चाहिये। हठात् वा लेनेसे तोन रात । वाग्याम ( स० वि० ) योग्यत, यापासयमकारी । उपवास पचं जान कर अर्थात् धार धार खानेसे वारह पण वाग्वन (स' फ्लो०) यागेय वन'। १ कठोर घाफ्य । २ . दान दे कर प्रायश्चित्त करे। । , शाप । त्रि०) ३ कठोर वाक्य बोलनेवाला । 'वाग्देवता (स'. स्त्री०) वाचां देवता। याणी, सरस्वती । वागवत् (संत्रि०) वाश्यसदृश, कथानुयायो। वाग्देवो (स' स्त्री० ) वाचां देवो। सरस्वती, वाणी। वाग्याद ( स० पु०) पाणिनिके अनुसार एक व्यक्तिका वाग्देवीकुल ( स० लो०) विज्ञान, विद्या और वाग्मिता । नाम । ( पा ६।३१०६) वाग्देवत्यचर (स.पु०) यह चरा जो सरस्वतीके उद्देश्य- वाग्वादिनी स. स्त्री० ) सरखती। से पकाया गया हो। वागविद् (स०नि०) वागमो, सुभापक । पाग्दोष (स० पु० ) १ घोलनेको · लुटि । २ व्याकरण- वागविदग्ध ( स० वि०) वाचा विदगधः । १ वाकचतुर, सम्बन्धी त्रुटियाँ या देोप। :३ निन्दा या गाली। बातचीत करने में चतुर। २ वाफ्ययाणसे जर्जरित । वारद्वार (सलो० ) वागेव द्वारं । वाफ्यरूप द्वार। ३ पण्डित । वाग्भट–१ राजा मालवेन्द्र के मन्त्रो। २ निघण्टु नामक वागविदग्धा ( स० स्त्री०) वाक चतुरा, वातचीत करनेमें धेदिका प्रग्यके रचयिता १३ एक पण्डित तथा नेमिकुमार चतुरा स्त्री। के पुत्र । इन्होंने शलङ्कारतिलक, छन्दोनुशासन और वागविन (स त्रि०) वाफ्ययुक्त । . टीका, वागभटालङ्कार और शृङ्गारतिलक नामक काय्य घागविग्रुप (स० लो०) घेद पाठ करने के समय रचे ।। ४ अपाङ्गहृदयसंहिता नामक पथक प्रन्थके रव. मुंहसे निकला हुआ थुक ! यिता। इनके पिताका नाम सिंहगुप्त और पितामहका यागविलास ( स० पु०) मानन्दपूर्वक परस्पर सम्भापण, पागभट था। ५पदार्थचन्द्रिका, भावप्रकाश, रसरत. धानन्दपूर्वक वातचीत करना। समुच्चय मीर शाखदर्पण आदि अन्धके प्रणेता। यागविसर्ग ( स० पु०) वायत्याग, यात बन्द करना । वाग्भट्ट (सं० पु० ) धाग़मट देखो। | चाग विसर्जन (स० क्लो०) वागरिसर्ग, वात बन्द करना । घागभृत् (सं०नि०) यायपोपणकारी, याक षटु ।। याग वीर्य ( स० लि. ) ओजस्वी। • घाग्मायन (सं० पु०) वाग्मिनो गोलापत्यं (अभ्वादिभ्यः वाग वैदगध्य ( स० पु०)१ बात करनेकी चतुरता । फम् । पा ४११९१०) इति फम् । वाग्मीका गोलापत्य। २ सुन्दर अलङ्कार और चमत्कारपूर्ण उफ्तियोंकी पाग्मिता (सं० स्त्री०) याग्मिनोभायः। वाग्मीका भाव निपुणता । काव्यमें याग बैग यकी प्रधानता मानते हुप या धर्म, माछो ताह बोलनेको शक्ति। घाग्मिन् (सं० वि०) प्रशस्ता बागस्त्यस्येति (वाचो रिमनिः। भी काध्यकी आत्मा रस हो काहा गया है। अग्निपुराणमें स्पर लिखा है-'वाग वैदगध्य प्रधानेऽपि रस पयात्र पा ५।२।१।२४ ) इति ग्मिनिः । १ धक्का, वाचाल । २ पटु । जीवितम्। (पु० ) प्रशस्ता यागस्त्यस्येति मिनि! ३ सुराचार्य, यह स्पति । ४ एक पुरुवंशी राजा । ( भारत १६४७) धावत् ( स० पु०) १ पुरोहित । २ ऋत्विज । (निपए? पाग्मी (सं० लि. पु० ) याग्मिन् देखा। . . । ३१८) ३ मेघायो। (निघपद ३३१५) ४ वादक, वाग्मूल (स.लि.) जिसके वाक्यका मूल है। घोड़ा। वागा (Eio लि०) वा परिमितं पापयं याति गच्छ.. पाघेल ( स० लो०) राजवंशभेद, वाघेल रामवंश। तोति या-क। परिमितमापी । २ निर्वेद । ३ पल्प । . , ., वघेश देखो। चायत ( स०नि०) याचि घाफपे यतः संयतः। 'वायबाङ्क (संपु०) समुद्र। . .. संगत, बाषयहांयमनकारी। घाणक (स० वि०) यङ्गराजपुत्र । पाग्यमन ( स० को०) याचां यमनं। वाणीका संयम, | याङ निधन (स: पु०) सामभेद। .... घोलने में संयम। .. .. याङमती (सं० स्रो०) स्तुतिरूपा वागस्तस्या इति याक्: Vol, XxI 8