वाग्देवता-वाहातो
२६
अन्न नहीं खाना चाहिये। हठात् खा लेनेसे तोन रात , वाग्याम ( स० वि०) वाग्यत, यापपसंयमकारी।
.. उपवास एवं जान कर अर्थात् चार धार खानेसे बारह पण | वाग्वन (सली०) वागेव वज्र। १ कठोर वाक्य । २
दान दे कर प्रायश्चित्त करे।
शाप ।' लि.)३ कठोर वाक्य बोलनेवालो ।
'वाग्देवता ( स० स्त्रो०) पावां देवता । वाणी, सरस्वती। वाग्वत् ( स० वि० ) वाक्यसदृश, कथानुयायो।
वाग्देवी ( स० स्त्री० ) वाचां देयो।' सरस्वती, याणो। वाग्वाद (स. पु० ) पाणिनिके अनुसार एक व्यक्तिका
वाग्देवीकुल ( स० लो०) विज्ञान, विद्या और वाग्मिता। -नाम । ( पा ६।३ १०६)
'वाग्देवत्यचरा (स.पु.) यह चर जो सरस्वतीके उद्देश्य- वाग्वादिनी सः स्त्री० ) सरस्वती ।
से पकाया गया हो। .
। वागविद् (सलि०) यागमो, सुभापक ।
याग्दोष (सपु०) १ पोलनेको सुटि। २ व्याकरण- वागविदग्ध ( स० वि०) याचा विदग्धः । १ वाकचतुर,
सम्बन्धी त्रुटियां या दोप। ३ निन्दा या गालो। बातचीत करनेमें चतुर। २ वाफ्ययाणमे जर्जरित ।
धारद्वार (सलो०) वागेव द्वारं । वाक्यरूप द्वार। पण्डित ।
वामट-१ राजा मालवेन्द्र के मन्त्रो। २ निघण्टु नामक वागविदग्धा ( स० स्त्री०) याक चतुरा, पातचीत करने में
पैदिका प्रग्यके रचयिता । ३ एक पण्डित तथा नेमिफुमार चतुरा स्त्री।
के पुत्र । इन्होंने अलङ्कारतिलक, छन्दोनुशासन और | वागविन (स० त्रि०) वाफ्ययुन ।
टोका, वागभटालङ्कार ओर शृङ्गारतिलक नामक काथ्य यागविप्रप (स० लो०) वेद पाठ करनेके समय
रचे। ४ अष्टाङ्गहृदयसंहिता नामक घेधक प्रन्यके रत्र.। मुंहसे निकला हुमा धुक ।
, यिता। इनके पिताका नाम सिंहगुप्त और पितामहका | वागविलास (सं० पु० ) मानन्दपूर्वक परस्पर सम्भाषण,
पागभट था। ५पदार्थचन्द्रिका, भावप्रकाश, रसरता शानन्दपूर्वक धातचीत करना।
समुच्चय मीर शाखदर्पण आदि प्रन्धके प्रणेता।
यागविसर्ग ( स० पु०) वाफ्यत्याग, वात बन्द करना ।
घाग्म (सं० पु०) पागभट देखो।
याग विसर्जन (स० क्लो०) वाग विसर्ग. यात बन्द करना ।
घाग भृत् (सं० वि०) वाफ्यपोषणकारी, याक पटु ।
वाग वीर्य ( स० वि० ) भोजस्ती ।
पाग्मायन (सं० पु०) याग्मिनो गोनापत्यं (भश्वादिभ्यः
वाग वैदगध्य ( स० पु०) १ बात करनेकी चतुरता ।
फम् । पा ४।१।११०) इति फन् । वाग्मीका गोतापत्य ।
पाग्मिता (सं० स्त्री०) याग्मिनो मायः । वाग्मीका भाव निपुणता। काव्यम याग वैगपकी प्रधानता मानते हुए
'...२ सुन्दर अलङ्कार और चमत्कारपूर्ण उफ्तियोंकी
या धर्म, अरछी तरह बोलनेकी शक्ति।
घाग्मिन (सं०नि०) प्रशस्ता घागस्त्यस्येति (वाचो रिमानः ।।
भी काष्यको आत्मा रस हो कहा गया है। अग्निपुराणमें
पा ५॥२१॥२४ ) इति मिनिः । १ धक्का, वाचाल । २ पट।
स्पर लिखा है-'वाग वैदगध्य प्रधानेऽपि रस एवास
(पु०) प्रशस्ता घागस्त्यस्येति ग्मिनि । ३ सुराचार्य, पृक्ष
जीवितम्।
स्पति ! ४ एक पुश्यंशी राजा! ( मारत शEY19) धात् ( स० पु०) १ पुरोहित । २ ऋत्विज। (निवपट
धाग्मो (० लि. पु०) वाग्मिन् देखो। ..
| ॥१८) ३ मेघायो। (निघण्टु ३।१५) ४ वाहक,
घाग्मूल (सल0) जिसके वापरका मूल है।
।घोड़ा।
वागा (वि.) या परिमिते चाफ्यं याति गच. वाघेल (स० क्लो० ) राजवंशभेद, वाघेल राजवंग।.
तोति या-क। १ परिमितभापी । २ निर्वेद । ३ पल्प।
. . वघेत देखो।
चायत ( स० वि०) याचि वाफ्ये यतः संयतः। वाय- वाङ्क (सं० पु०) समुद्र ।
संगत, वाक्यलयमनकारी।।
वाङ्गक (स० वि०) बङ्गराजपुत्र।
घायमन ( स० लो० ) याचां यमन । योणीका संयम, घाङ निधन (संपु०) सामभेद। .
घोलने संयम
. . याङमती (सं० नो०) स्तुतिरूपा बागस्तस्या इति याक:
Vol, xxI8
पृष्ठ:हिन्दी विश्वकोष एकविंश भाग.djvu/३१
Jump to navigation
Jump to search
यह पृष्ठ शोधित नही है
