१८६
बन्धयित-बन्धूक
बन्धयित ( स० त्रि०) बन्ध-विच्-तृच । बन्धनकारक, बन्धुता ( सं० स्त्री०) बन्धोर्भावः बधूनां समूहो वा
बांधनेवाला।
. (प्रामजनबधुभ्यस्तल् । पा ४।२।४३) इति तल टा।
बन्धव ( स० पु० ) बान्धव टेखो।
. १ वधुसमूह । २वधु होनेका भाव । ३ भाईचारा।
वन्धस्तम्भ ( स० पु० ) बन्धाय स्तम्भः। हस्तिबन्धन- बन्धुत्व । स० पु० ) १ बधुता, बधु होनेका भाव। २
स्तम्भ, हाथी बांधनेका खंभा वा खूटा । पर्याय-आलान, भाईचारा । ३ मित्रता, दोस्ती।
शङ्क, अक्षोड़।
बन्धुदत्त (सं० पु० ) वधुना दत्तम् । पितृ-मातृ कस्तक
वन्धिव ( स० क्ली० ) बन्ध-इन । १ कामदेव । २ चर्मः प्रदन स्त्रीधन, वह धन जो कनयाको विवाहके समय
न्यजन, चमड़े का पखा।
माता पिता या भाइयोंसे मिलता है।
बन्धु ( म० पु०, बन्ध-वन्धने (श्र स्पृस्निहितीति । 3 णवन्धुदा ( स्त्री० ) १ वेश्या, रंडी । २ दुराचारिणी स्त्री,
११. ) इति-उ। १ वह जो सदा साथ रहे या सहायता बदचलन औरत ।
करे । जो स्नेह द्वारा मनको बन्धन करते हैं, वे ही वन्धु बन्धुपति ( स० पु० ) वधूनां पतिः। बधुश्रेष्ठ, वह जो
हैं। पर्याय सगोत्र, बान्धव, शाति, स्व, स्वजन, दयाल, आत्मीय कुटुम्बोंमें प्रधान हो।
गोत्र । बन्धु तीन प्रकारका है आत्मबन्धु, मातृवन्धु और बन्धुपाल ( म० पु. ) आत्मीय कुटुम्ब प्रतिपालक, वह
पिनुबन्धु । यथा-मौसेरे भाई, फुफेरे भाई और ममेरे जो अपने कुटुम्बका प्रतिपालन करता हो।
भाईको आत्मबधु; पिताके मौसेरे भाई, फुफेरे भाई बन्धुपछ ( स० वि० ) बधुका विषय पूंछनेवाला ।
और ममेरे भाईको पितृबधु तथा भाताके फुफेरे भाई, बन्धुमत् ( सं० वि० ) बधु-अस्त्यर्थे मतुप् । १ बन्धु-
मौसेरे भाई और ममेरे । ईको मातृबधु कहते हैं । आत्म- युक्त। २ कुटुम्बसमन्वित। ३ राजभेद । स्त्रियां टाप ।
वधु और पितृबधु ये लोग स्वाभाविक हितकारी हैं। ४ नगरभेद ।
इसी कारण शास्त्रमें इन्हें बधु बतलाया है। पितृव्य वन्धुर (स० क्लो०) वन्ध (· द्गुर दयश्च । ण ११४२) इति
प्रभृतिको भी बधु कहते हैं।
उरप्रत्ययेन निपातनात् साधुः। १ मुकुट, सिरताज ।
___२ भ्राता, भाई । ३ पिता । ४ माता । ५ वधुक पुष्प ।। २ रथब'धन। ३ स्त्रीचिह्न । ४ तिलकल्क, तिलका चूर।
बन्धुक ( स० पु०) बध-उक यद्वा बधव'धुकवृक्षएव : ५ बधुक, दुपहरियाका फूल। ६ बधिर, बहरा मनुष्य ।
स्वार्थे कम् । १ वृक्षभेद, दुपहरिया फूलका पौधा । २ दुप ७ हंस। ८ विडङ्ग। ऋषभौषध, लहसुनकी तरहकी
हरियाका फूल जो लाल रंगका होता है।
एक औषधि। १० कर्कटारङ्गी, काकड़ासिंगी। ११
बन्धुकृत्य ( स० क्ली० ) बधूनां कृत्य कार्य। बधुका, वक, बगला । १२ विहङ्ग, चिड़िया। (त्रि०) १३ रम्य,
कार्य ।
सुन्दर । १४ नम्। १५ उन्नतानत, ऊँचा नीचा।
बन्धुझिन् ( स० वि० ) हविरादि द्वारा प्राप्तियुक्त । ( ऋक बन्धुरा ( स० स्त्री० ) वन्धुर-टाप् । पणायोषा, सत्त।
१२१३२।३ )
. बन्धुल (सं० पु० ) बधून लाति स्नेहेन गृह्णातीति बंधु
बन्धुजन ( स० पु० ) ब'धुरेव जनः । बधुलोक, आत्मीय : ला-क । { असतीपुल, बदचलन औरतका लड़का ।
कुटुम्ब।
२ वेशयापुत्र, रंडीका लड़का । (त्रि०) ३ सुन्दर, खूबसूरत ।
बन्धुजाव ( सं० पु. ) बधुरिव जीवयति रसादिनेति बधु- ४ नन।
जीव-अच् । १ बधूक वृक्ष, गुलदुपहरियाका पौधा । २ वन्धुवञ्चक ( स० पु०) वह जो बधुओंको ठगता होता
दुपहरियाका फूल।
बन्जीवक (सं० पु० ) वधुवत् जीवयति रसादिना इति बन्धूक ( स० पु० ) बधाति सौन्दर्येण चित्तमिति बन्ध
बधु जीव-ण्वुल वा बधुजीव एव स्वार्थे कन् । बंधूक (उलूकादयश्च । उण ४।४१ ) इति-ऊक । ( Pentepe-
वृक्ष । बन्धूक देखो।
| tes Phocnicea ) १ पुष्पविशेष, दुपहरियाका फूल । यह
पृष्ठ:हिन्दी विश्वकोष पंचदश भाग.djvu/१९२
Jump to navigation
Jump to search
यह पृष्ठ शोधित नही है
