पृष्ठ:हिन्दी विश्वकोष भाग 1.djvu/५४१

विकिस्रोत से
यह पृष्ठ अभी शोधित नहीं है।

२व्यव- - बाकी पड़े। ५३४ अन्तरिक्षोदर-अन्तगूढविष सद-भाव यत् । १ अन्तरिक्षसदन, आसमान्का मकान्। अन्तरे (सं० अव्य०) अन्तरति, इण-विच् । मध्य, २ अन्तरिक्षगमन, आसमानको जाना। बीच। 'अथान्तरेऽन्तरा। अन्तरेण च मध्ये स्थुः ।' (अमर) अन्तरिक्षोदर (सं० त्रि०) आकाश-जैसा उदर रखने- अन्तरेण (सं० अव्य०) अन्तरति इण्-ण । अन्तरान्तरेण युक्त । वाला, जिसका पेट आसमान्के मानिन्द लम्बा पा २।३।४। १ विना, बगेर। २ मध्य, बीच । 'अन्तरेणान्तर्विनार्थयोः। (हम) चौड़ा हो। अन्तरिक्ष्य (सं० वि०) अन्तरिक्ष भव यत् । अन्तरिक्ष- अन्तर्गङ्गा (स. स्त्री०) गङ्गा नदी। लोग कहते, जात, आसमान्से पैदा हुवा। कि गङ्गा पृथिवीके भीतर बह महिसूर राज्यके किसी अन्तरित (सं० त्रि.) अन्तः अन्तर्वानं इतं प्राप्तम् ; पवित्र झरनासे सम्बन्ध रखती हैं। २-तत्, अन्तर्-इन्-कर्तरि क्त। १ अन्तर्गत, भीतर अन्तर्गडु (सं० पु. ) अन्तः पृष्ठमध्यस्थ मांसरोग- पहुंचा हुवा, भीतरी, छिपा, दबा, परदेसे ढका। भेदः, कर्मधा। १ पृष्ठगुड़, कुल, कूबड़। (त्रि.) अन्तरं व्यवधानं करोति, णिच् कर्मणि क्त । अन्तर्घष्ठमध्ये गडुर्य स्य। २ कुनप्राणी, कुबड़ा। धानप्राप्त, अन्तर्हित, अदृश्य, व्यवधान-प्रापित, गया ३ निरर्थक, वृथा, बेफायदा, फजूल । गुजरा, पौछे हटा, खींचा गया, गुम हुवा, जो मर 'गडुः पृष्ठगुड़े कुज ।' (हेम) गया हो। ३ पृथक्कत, अलग किया अन्तर्गत (सं. त्रि.) अन्तहमध्ये गतम्, ७-तत् । ४ आच्छादित, रोका हुवा। ५ तिरस्कृत, लानत १हृदयस्थ, दिलका। २ विस्मृत, भूला हुवा। भेजा हुवा। (क्लो०) ६ व्यवकलित अङ्क, जो अङ्क 'अन्तर्गत विस्म तं स्यात्।' (अमर) ३ मध्यंगत, बीचवाला। 'अन्तर्गत' पुनः। मध्यप्राप्तविस्म तयोः । (हेम ) अन्तरिन्द्रिय (सं० लो०) अन्तरन्तर्गतमिन्द्रियम्, ४ अन्तर्हित, मृत, गुम, मुर्दा । कर्मधा। अन्तःकरण, भीतरी इन्द्रिय। मन, बुद्धि, अन्तर्गतमनस् (सं० त्रि०) भौतरसे मन लगाये अहङ्कार और चित्त इनको अन्तरिन्द्रिय कहते हैं। हुवा, जिसका दिल अन्दरूनी तर्फ झुका रहे, गम्भीर- अन्तरीक्ष, अन्तरिक्ष देखो। विचार विशिष्ट, गहरे ख्यालमें पड़ा, दुःखित, गम- अन्तरीक्षग–अन्तरिक्षग देखो। गौन, क्षुब्ध, घबड़ाया। अन्तरीक्षचर-अन्तरिक्षचर देखो। अन्तर्गतोपमा (सं० स्त्री०) अप्रकट उपमा, पोशीदा अन्तरीक्षजल-अन्तरिक्षजल देखो। तशबौह। अन्तरीप (स• पु०-क्लो०) अपां अन्तर्गतम् ; अच् अन्तर्गर्भ (स० त्रि०) अन्तमध्यस्थो गर्भो यस्य, स०, ६-तत्। समुद्रके जलमध्य घुसी हुयी किञ्चित् बहुव्री०। गर्भयुक्त, हामिला। (स्त्री० ) अन्तर्गर्भा भूमिका अग्रभाग, रास । ( Cape ) अन्तर्गमिन् (सं० त्रि०) अन्तमध्ये गर्भो अस्तास्य इनि । अन्तरीय (सं० लौ०) अन्तरे भवः, गहादित्वात् छ। गर्भयुक्त, जिसके हमल हो। ( स्त्रो०) अन्तर्गमिणी। १ परिधानवस्त्र, भौतरी पोशाक । २ अधोवस्त्र, नीचेका अन्तगिर ( स० अव्य० ) गिरिषु पर्वतेषु अन्तः विभक्त्यर्थे कपड़ा, धोती। 'अन्तरीयोपस'व्यानपरिधानान्यधोऽ'शुकै।' (अमर) अव्ययौ । पर्वतके मध्य, पहाड़के बीच । अन्तरुदक (सं० अव्य०) उदकस्य अन्तर्मध्ये, अव्ययी। "अध्यात ऽन्तगिर।" (भट्टि ५।८५) जलके मध्य, पानीमें। अन्तगिरि-अन्तर्गिर देखो। "अन्तरुदके आचान्तः अन्तरेव पूतो भवति ।" (स्म ति) अन्तर्गुदावलय (सं० पु०) इन्द्रियके छेदको बन्द अन्तरुष्य (वै० लो०) गुप्त निवास स्थान, रहनेको करनेवाला पट्टा। पोशीदा जगह। अन्तर्गढविष (सं० त्रि.) भौतर विष छिपाये हुवा, अन्तरहा (सं• स्त्री०) खेतदूर्वा, सफेद दूब। जिसने अपने अन्दर जहर छिपा रखा हो। -