पृष्ठ:हिन्दी विश्वकोष विंशति भाग.djvu/६३९

विकिस्रोत से
यह पृष्ठ अभी शोधित नहीं है।

वर्णाई ---वर्तमान वह (सं० पु०) वर्णमई तीति अई अण । मुझ, मूग। वर्य (म० को०) वर्ण ण्यत् । १ कुयुःम, केसर । (पु०) वर्णि (सली० ) वयं ते स्तुपते इति वर्ण स्तुती इन् || २ वनतुलसा, यबई। ३ गन्ध्रक । ४ प्रस्तुन विषय । १ ग्वर्ण, मोना। (पु.)२ वलि । ५ उपमेय । (त्रि.) ६ वर्णनके योग्य । ७ जो वर्णनका वर्णिक ( स० पु०) वर्णा लेख्यत्वेन सन्ति अरयेति वर्ण विषय हो । ठन् । लेखका वर्तक ( स० को०) वर्तते इति न युल । १ वर्ननगर, वर्णिम वृत्त ( स० पु. ) वह वृत्त या छन्द जिसको प्रत्येक | यिदरी । २ यटुवा। (पु०) ३ पतिविशप, नर बटेर । चरणके वर्गों की संख्या और लघु गुरुके रथान समान | घोड़ेषा खुर। (लि० ) - पूनक! | वर्तका (म० नो०) वर्तक टाप , 'वर्तका शानी वर्णिका (म० स्त्री०) वर्णा अक्षराणि लेख्यत्वेन सन्त्यस्याः प्राचां' इति चार्तिपोपत्या-न-अत रत्वं; वर्तक पक्ष', ति वर्ण ठन् टप्प् । १ कठिनी, खडिया। २ ममि, | बटेर। म्याहो । ३ मोनेका पानो । ४ चन्द्रमा । ५ विलेपन । वर्ती (२०) वर्तका देखा। वर्णत ( स० वि० ) वर्ण क्त । १ स्तुतियुक्त । पर्याय- वर्तजन्मन (सं० पु० ) पनि आकाशपधे जन्म यस्य । ईलित, शस्त, पण ति, पनायित, प्रणुन, पनित, गीण। अभष्टुन, ईडित, 'तुन, नुन । २ जिमका वर्णन दो वर्ततीक्ष्ण ( म० लो० ) समालोद, पिटरी । चुम हो, वयान क्रिया हुआ।३ मशिन, कहा हुआ। वर्तन (मं० लो० ) वर्न नेत तरणे ल्युट। वगिन् (सं० ० ) वर्णा अक्षगणि लेख्यत्वेन सन्त्यम्पति १ वृत्ति, राजो जीवनोपराय, ध्ययनाय । २ माचारण वर्ण-इनि । १ लेखक । वर्णा नीलगोतादयः लेख्यत्वेन । वत्तुल । ३ नहुँ पाठ, चरने । यह लकदा जिसमें सन्त्यस्येति । २ चिलकार। वण ( वर्णाद्ब्रह्मचारिणि ।। तबला लगा रहता है। ४ जायन । ५ वामन । (नि.) पा ५:२१॥३४ ) इति इनि । ३ ब्रह्मचारी । (नि.) ४ वर्ण- वतिःगु, वर्तनशील। (को०) ७ परिवर्तन, फेर-फार । विशिष्ट । वर्णोत्तरपदात्त (धर्म भीलवर्णान्ताच । पा ५।२:१३२), ८ फेरना, घुमाना, घटना | गन्यापनकगं, वायमें इति इनि । ५ ब्राह्मण । सलाई डाल कर हिलाना हुलाना जिसने घाव या चणिनो (सं० स्त्री० ) वर्णिन डोप् । १ हरिद्रा, हल्दी । नासूरकी गहराई और फैलाव आदिका पता लगता है । २ वनिता। १० स्थिति, ठहराव । ११ म्थापन, रचना । १२ घ्यवहार, वणिल (सं० वि० ) वर्ण-(लोमादि पामादिपिच्छादिभ्यः वरताय । १३ कोला । १४ वरलोई, बटुला । १५ पेरण, शनेलचः । पा ५।२६१०० ) इति प्रशस्तार्थे इलच् । सिलय से पीसना, बटना। १६ पान, चरनन । १७ प्रगस्तवर्ण विशिष्ट, वर्ण युक्त । वर्तमान । वणी (सं० पु०) वर्णिन देखो। वतंना (हिं० कि० ) बरतना देखो। वर्ण (२० पु०) गड् संभक्तौ (अजिवृवीभ्यो निच्च । उण ३।३८) वर्त्तनि (सं० पु०) १ पूर्व देश, पूर्व दिशा । २ बाट, गरता। इति णु-सच -नित् । १ एक नदीका नाम, वन्नू, आदित्य ।। ३शुद्ध रागका एक भेट। २ वन्नू नामक देश। | वर्त्त निन् (सं० वि०) पथिक्षः बटोही । वों द्दष्ट (स ° पु०) छन्दःशास्लमें एक क्रिया । इसके द्वारा वर्त्तनो स० स्त्री० ) वनि कृतिकारादिति पक्षे डीप । यह जाना जाता है, कि अमुक सख्यक वर्णवृत्तका कोई । १ पेषण, वटनेकी क्रिया, पिसाई। २ बाट, रास्ता । रूप कौन-सा भेद है। जो भेद दिया गया हो,, उसमें | वर्तनीय (सं० वि०) वत्नयोग्य । लघु गुरुके ऊपर क्रमसे दूने अंक अर्थात् १, २, ४, ८ वर्तमान ( स० पु. ) वर्तते इति वृत शानच । १ प्रयोगका इत्यादि लिखे । फिर लघुके ऊपर जितने अंक हों, उन्हें अधिकरणीभूत काल, घ्याकरण क्रिके तान वालों से जोड़ कर उसमें १ और जोड दे। एक। इससे यह सूचित होता है, कि क्रिया अभी चली