पृष्ठ:हिन्दी विश्वकोष षष्ठ भाग.djvu/१५१

विकिस्रोत से
यह पृष्ठ अभी शोधित नहीं है।

गयकपति-गमनामहामाव १४८ किन्तु उसमें भी किसी ग्रन्यका नाम नहीं है। मन्त्रमें दीक्षित, जो गणेश या शिवमन्त्रमें दीक्षित हो । पहाचार्य' देखो। | गणदेवता ( स० स्त्री० ) समूहचारी देवता । आदित्य ५ केतुविशेष । ये पाठ होते भोर तारापुञ्ज जैसे १२, विश्वदेवा १०, वसु ८, तुषित २६, अभास्वर ६४, दीखते हैं। महत्महिताके अनुसार यं ब्रह्माके पुत्र वायु ४८, महाराजिक २२०, साध्य १२, रुद्र ११ इन माने गये है। सबको गणदेवता कहते हैं। 'तारापुननिकाश गएका नाम प्रजापतिरष्टो।' गणद्रव्य ( स० क्लो० ) गणानां ट्रव्य, ६-तत्। मर्व साधा. (तसहिता १९५५) रणकी मम्पत्ति, वह धन जिस पर बहतसे मनुष्यों के गणकपति, गणधर रेख। समान अधिकार हो। गणकणिका ( सं• स्त्री० ) गणस्य गणेशस्य कर्ण इव पत्र गणहोप ( म.ली.) गणामा मप्तानां राज्यत्वात् दोपः । मस्याः बहुव्री । इन्द्रवारुणी, इन्द्रायणलता। होपविशेष । इम होपमें मात राज्य थे। इस लिये इसका गणकर्म न ( स० की.) गणयन्न । गायो। नाम गणदीप पड़ा। गणकार (म. प.) गणं धात्वादिपाठ करोति, गण-क- अण उपपदम: १ धातुसंग्रहकर्ता। २ भीमसेन । जैनमतानुमार गणधर वे कहलात हैं, बो गण गगामा करोति गण-अ-मण । ३ जो गणना करे, तीर्थहरोंको दिव्यध्वनि ( उपदेश ) को धारण पूर्वक, गगाक। प्राचागा आदि ग्यारह अङ्गों में विभक्त कर मनुष्यों को गणकारि (म. पु०) गणं धात्वादिपाठ करोति, गगा- भित्र भिन्न भाषाओं में उनके उपदेशको समझाते हैं। जबाइलकात इञ् । गणकार, वह जो गणना करता हो। प्रत्येक तीर्थ के गणधर हा करत हैं। ये भी नियम- गण की ( म. स्त्री.) गणकपत्री, गणककी स्त्री। से मुक्त हो जाते हैं। गौतम गणधर देखी। गणकुण्ड-हिमालयस्थ एक पवित्र कुण्ड । गणन ( म० ली.) गण्यते गण-णिच, भावे ल्य.ट । (हिमाद्रिख ८४८) १ गणना, गिनना। २ गिनती । ३ अबधारण, निषय । गणकट (म० पु.) गणरूप कूट । वर और कन्याका गणना ( म० स्त्री.) १ गिनती । २ हिमाव । ३ संस्था। देव, मनुष्य या राक्षम-गण रूप कूट । विवार देयो। "यदि विलोकी गवनापरा स्यात् । गणगति ( म० स्त्री. ) गणनागति, कोई निर्दिष्ट उच्च तस्याः समाप्तिबादि नायुषः स्यात् (वय ४०) मंख्या। गणनागति ( स० स्त्री०) कोई निर्दिष्ट उच्चसंख्या । गणचक्रक (स.ली.) गणानां धामि काणां चक्रमत्र, गणमाथ (स.पु.) गणानां प्रमथादौमा नाथः, तत् । बहवी.। धार्मिकोका एकत्र भोजन। १ प्रमथाधिपति शिव, महादेव। २ गणेश । ३ मणीका गणच्छन्दः (म० क्ली० ) पादपरिमित छन्द । मालिक। गगाजीवविजय-सन्देहसमुच्चय नामक संस्कृत धर्मशास्त्रके गणनायक (म• पु०) गणानां नायकः, ६-तत् । १ गणेश । मंग्रहकार। "या भारसयामा भवत्व गमायकः।" (भारत (100) गणता (सं० स्त्री० ) गणस्य भावः गण-तल-टाप। २ शिव, महादेव । इत्व, समूहका भाव। २ समूह, टेर। गणनायिका (स. स्त्री०) गणानां मायक: शिवः तस गणतिथ (सं० वि०) गणानां पूरक गण-तिथुम् । गगणपूरक ।। शक्ति: गणनायक-टाप् । दुर्गा, भगवती। गणदास (से० पु० ) मृत्यकार। गणनापति (म• पु० ) १ गणेश । २ गणीका मालिक । गणदीक्षी (सं• पु०) गणान् दीक्षयति दीक्ष-णिनि । बहुतोको . ३ शिव, महादेव। ४ प्रामास्त्रविद । यज्ञ करानेवाला, बहुयाजक । (त्रि०) गणस्य गणेशस्य गणनामहामात्र ( स० पु०) आय और व्ययका मन्बो, शिवस्य वा दीक्षा विद्यतेऽस्मिन् अस्य । २ गणेश वा शिव- वह जो खर्च और आमदका हिसाब रखता हो। Vol. VI. 38