पृष्ठ:हिन्दी विश्वकोष षष्ठ भाग.djvu/१८३

विकिस्रोत से
यह पृष्ठ अभी शोधित नहीं है।

गा -गन्यायापास, गन्धधारो (स.वि.) गन्ध गधयुक्त द्रवा' धारयति | गन्धप ( स० त्रि.) गध पिवति, गध-पा-क । देवता- धारि-णिनि । १ जो गध द्रवाको धारण करता हो । (पु०) विशेष, एक देवताका नाम । २ महादेव । "बामामुरा गधपा दृष्टिपास। “अव बहुरूपय गधधारो वर्ष हानि।" (भारत अनु ० १० १०) बाचा वरुडाप मनोविरुद्धाः ॥" ( भारत पन.. १८..) गन्धधूमज ( सं० पु. ) गधस्य गधाद्यसा धूमात् जायते गन्धपत्र ( स० क्ली ० ) गन्धयुक्त पत्र । तेजपात । इसका गध धम-जन-छ। स्वादु नामक गधद्रवा। गुण वातनाशक, शीतल और अग्निविकर है। गावलि (मं. स्त्री०) गधयुक्तो ध लियो यसमा "गवाया सारभ योग मापुसकम्। बहुव्री०। कस्त रो। गधपब' बातहर शातल पहियानम (वयक) गन्धन ( सं० क्लो०) गध-ल्य ट । १ उत्साह, हिम्मत। (पु०) गन्धयुक्त पत्र यमा, बहुव्रो० । २ खेततुलसी। २ प्रकाश, ज्योति, चमक । ३ हिंसा, वध । ४ सूचन । ३ मरुववृक्ष, मरुवा । ४ वव र, बबूल । ५ नागरक, ५ तृणभेद, गधटण । नारङ्गो। ६ विल्व, बेल । "वा गतिग धनयो:। ( कला, धातुपाठ) गधपत्रा ( म० स्त्री० ) गन्धयुक्त पत्रं यसपाः, बहुव्री. गन्धनकुल (सं• पु० ) गधः गधप्रधानो नकुल इव । तत: टाप। ठीविशेष, कपूर कचरी । इसका पर्याय- छुछुन्दर । स्य ला, तितकंदिका, वनजा, शठिका, पन्या, तवक्षीरो, गन्धनाकुली ( सं० स्त्री० ) गंधयुक्ता नाकुली । राम्रा- एकपत्रिका, गंधपीता, पलाशान्ता, गन्ध्याद्या, गंधपत्रिका, विशेष, एक प्रकारका नकुलोकंद। ( (Ophioxytom दोध पत्रा, गधनिशा, वेदमख्या और सुपाकिनौ। Serpentinum) इसका पर्याय-महासुगधा, सुबहा. इमका गुण--कट, स्वादु, तीक्ष्ण, उष्ण, वात, कास, मपीनो, फणिन्त्रो, अहिभुक्, विषमर्दनिका,'अहिमर्दनी, ज्वरनाशक तथा पित्तकोपड़िकर है। (राजनियर) महाहिगधा, नकुलाद्या और अहिलता है। यह तिक्त, गन्धपत्रिका ( म.सी.) गधपत्रा संज्ञायां कन्-टाप् । कट, उषण, त्रिदोषनाशक और विषघ्न माना गया है । १गन्धपत्रा। २ अजमोदा। (नि.) (भाप्रबास) २ चविका, चवा नामको दवा। ३ कन्द- गन्धपत्री (मं० स्त्री०) १ अम्बष्ठा, एक लता, पाढ़।२ प्रश्न विशेष। गन्धा, एक भाड़ी, असगध। ३ अजमोदा। गन्धनाम (सं० पु०) गधेति पदयुक्त नाम यमा, बहुव्री० । ० | गन्धपर्ण ( स० क्लो० ) गधयुक्त पर्णमस्य, बहुव्री० । गध- रक्ततुलसा, लाल तुलसो। पत्र, काकपुष्प। गन्धनामकर्म-जनमतानुमार वह कर्म जिसके उदयसे शर गन्धपर्णी ( स . स्त्री० ) सप्तपर्णो । रमें सुग'ध और दुगन्ध उत्पन्न हो । शुभगधनामकर्म से गन्धपलाशिका (म. स्त्री० ) गंधयुक्त पलाशमसया, सुगधित और अशुभगध नामकर्म से दुर्गन्धित शरोर हो बहुव्री० कप्-टाप् । हरिद्रा, हल्दी । जाता है। ( सर्वार्थ सिद्धि) गन्धनानी (सं० स्त्री०) क्षुद्ररोगविशेष, एक साधारण गन्धपलायो ( सं० स्त्री० ) गन्धयुक्त पलाश यसा, रोग। बहुव्रो । शठी, गन्धपत्रा, कपूरकचरी । शब्दाथचिन्ता- गन्धनालिका (सं० स्त्रो०) गधमा गधज्ञानमा नालिका | मणिक मतसे इसका गुण-कषाय, ग्राही, लघु, तिक इव। नासिका, नाक । तीक्ष्ण, कटु, मलनाशक, कास, व्रण, खास, शूल पौर गन्धमाली ( म० स्त्री० ) गधसा नालीव। नासिका। हिचकीनाशक है। गाधनिलया ( स. स्त्रो०) गधसा मिलयो वामो यत्र, गन्धपाषाण ( म० पु.) गन्धयुक्त पाषाण दव। उप- बहुव्री। नवमनिका, चमेलीका फूल । धातुविशेष, गांधक। गन्धनिमा (स.सी.) गधेन निशा हरिद्राव। मध. पावापान बचारिष पितम् । पत्रा, शठीविशेष, कपूर कचूरो। सिंचनास प्रत्याश बट ते लयुतक ।' (पाकिशारा) Vol. VI. 46