पृष्ठ:अनासक्तियोग.djvu/१११

विकिस्रोत से
यह पृष्ठ अभी शोधित नहीं है।

सातवा मन्याय सामषिशानयोग हजारों मनुष्योंमेंसे कोई ही सिद्धिके लिए प्रयत्न करता है। प्रयत्न करनेवाले सिद्धोंमेंसे भी कोई ही मुझे वास्तविक रूपसे पहचानता है । भूमिरापोऽनलो वायुः खं मनो बुद्धिरेव च । अहंकार इतीयं मे भिन्ना प्रकृतिरष्टधा ॥४॥ पृथ्वी, जल, अग्नि, वायु, आकाश, मन, बुद्धि और अहंभाव--यह आठ प्रकारकी मेरी प्रकृति है। टिप्पमी-इन आठ तत्त्वोंवाला स्वरूप क्षेत्र या क्षर पुरुष है। (देखो अध्याय १३-५; और अध्याय १५-१६ ।) अपरेयमितस्त्वन्यां प्रकृति विद्धि में पराम् । जीवभूतां महाबाहो ययेदं धार्यते जगत् ॥५॥ यह अपरा प्रकृति हुई। इससे भी ऊंची परा प्रकृति है, जो जीवरूप है। हे महाबाहो ! यह जमत उसके आधारपर निभ रहा है। एतद्योनीनि भूतानि सर्वाणीत्युपधारय । अहं कृलस्य जगतः प्रभवः प्रलयस्तथा ॥६॥ भूतमात्रकी उत्पत्तिका कारण तू इन दोनोंको मान । समूचे जगतकी उत्पत्ति और लयका कारण में हं। ६ मतः परतरं नान्यत्किचिदस्ति धनंजय । मयि सर्वमिदं प्रोवं सूत्रे मणिगना इव ॥७॥