वेदानां सामवेदोऽस्मि देवानामस्मि वासवः ।
इन्द्रियाणां मनश्चास्मि भूतानामस्मि चेतना
मैं 'वेदों' में 'सामवेद' हूँ, देवोंमें इन्द्र हूँ, इन्द्रियोंमें मन हूँ और प्राणियोंमें चेतन हूँ ।
रुद्राणां शंकरश्चास्मि वित्तेशो यज्ञरक्षसाम् ।
वसूनां पावकश्चास्मि मेरुः शिखरिणामहम्
मैं रुद्रोंमें शंकर, यक्ष और राक्षसोंमें कुबेर, वसुओंमें अग्नि और पर्वतोंमें मेरु हूँ ।
पुरोधसां च मुख्यं मां विद्धि पार्थ बृहस्पतिम् ।
सेनानीनामहं स्कन्दः सरसामस्मि सागरः ।। ( १०,२४)
हे पार्थ, पुरोहितोंमें मुख्य मुझे बृहस्पति जान । मैं सेनापतियोंमें कार्तिकेय और जलाशयोंमें सागर हूँ ।
महर्षीणां भृगुरहं गिरामस्म्येकमक्षरम् ।
यज्ञानां जपयज्ञोऽस्मि स्थावराणां हिमालयः ।। (१०, २५)
मैं महर्षियोंमें भृगु और वचनोंमें एकाक्षरी ॐ हूँ । यज्ञोंमें जपयज्ञ हूँ और स्था- वरोंमें हिमालय हूँ ।
अश्वत्थः सर्ववृक्षाणां देवर्षीणां च नारदः ।
गन्धर्वाणां चित्ररथः सिद्धानां कपिलो मुनिः ॥ (१०, २६)
समस्त वृक्षोंमें मैं अश्वत्थ अर्थात् पीपलका वृक्ष हूँ। देवर्षियोंमें नारद, चित्ररथ और सिद्ध पुरुषों में कपिल मुनि हूँ ।
उच्चैःश्रवसमश्वानां विद्धि माममृतोद्भवम् ।
ऐरावतं गजेन्द्राणां नराणां च नराधिपम् ॥ (१०, २७)
मुझे अश्वोंमें अमृतके निमित्तसे उत्पन्न उच्चैःश्रवा जान । हाथियोंमें मैं ऐरावत और मनुष्यों मैं राजा हूँ ।
आयुधानामहं वज्रं धेनूनामस्मि कामधुक् ।
प्रजनश्चास्मि कन्दर्पः सर्पाणामस्मि वासुकिः ॥ (१०, २८)
शस्त्रास्त्रोंमें मैं वज्र हूँ, गायोंमें कामधेनु हूँ, प्रजोत्पत्तिका कारण कामदेव में हूँ और सर्पोंमें मैं वासुकि हूँ ।
अनन्तश्चास्मि नागानां वरुणो यादसामहम् ।
पितॄणामर्यमा चास्मि यमः संयमतामहम् ॥ (१०, २९)
नागोंमें शेषनाग, जलचरोंमें गरुड़, पितरोंमें अर्यमा और दण्ड देनेवालोंमें मैं यम हूँ ।
प्रह्लादश्चास्मि दैत्यानां कालः कलयतामहम् ।
मृगाणां च मृगेन्द्रोऽहं वैनतेयश्च पक्षिणाम् ॥ (१०, ३०)
दैत्योंमें प्रह्लाद हूँ, गिनती करनेवालोंमें मैं काल (समय) हूँ, पशुओंमें में सिंह हूँ और पक्षियोंमें गरुड़ हूँ ।