वधव-अध्यन
धारयति जीव णिनि । वह जो वध करके जीविका वधू ( स० स्त्री०) बध्नाति प्रेग्ना वन्ध ऊ नलोपश्च,
निर्वाह करता हो। इनका अन्न भोजन नहीं करना यहा-वहति संसारभारं ऊह्यके म दिभिरिति वा वह
चाहिये । (याज्ञवल्क्य० १६१६४)
(बहेर्धच । ऊया १८५) इति कधश्वान्तादेशः।१नारी,
वधन (सं० लो०) वध्यतेऽनेनेति वध (बमि नक्षि-यजिवधि- स्त्री। २ अनुपा, पुत्रवधू, पतोह । ३ नवोढा, नव विवाहिता
पतिम्योऽनन् । उण ३।१०५) इति अनन् । १ अस्त्र, हथियार । स्त्री! ४ माया, पत्नी । ५ शारिवौषधि। ६शटी, कचूर ।
२नाशसे बचानेवाला।
७ पृका, असवरग।
वधदण्ड (सपु०) वध पर दण्डः । वधरूप दण्ड, प्राण- | वधूकाल (स० पु०) वालिकाका विवाहयोग्य समय ।
नाशको सना । ( मनु ८।१२६ )
वधूगृहप्रवेश (८० पु०) द्विरागमन, कन्याका दूसरी पार
वनिणेक (
सपु०) नरहत्याजनित पापका प्रायश्चित्त। स्वामीके घर आना।
वधभूमि ( स० स्त्री० ) वधस्य भूमिः । वध्यस्थान, वह वधूजन (सं० पु.) वथरेव जनः । योपिन्, स्त्री।
जगह जहां प्राणदण्ड दिया जाता हो।
वधूटशयन ( स० क्ली० ) वधूटीनां शयनमिव पृषोदगदि-
वधस्थलो (सं० स्रो० ) वधस्य वा स्थानं भूमिः । प्राण- फारस्याकारः। गवान, झरोखा।
वधस्थल, वधभूमि। पर्याय-अघात, प्रघात, वधस्थान, वधूटो ( सं० स्त्रो०) अल्पवयस्का वधूः अल्पार्थे टि पक्षे
माघातन । (हाराव.)
डोप , यहा वधू 'वयस्य चरम् इति वाच्य' (पा ४।१।२०)
वधस्न ( स० लि०) १ नाशकारो अस्त्र । २ इन्द्रका वज्र। इत्यस्य चार्तिकोफ्त्या डोप। १ पुत्र-भार्या, पतोहू ।
वधस्नु ( स० लि.) क्षयकारी अस्त्रधारी, प्राण लेनेवाला । २ नवोढ़ा, दुलहिन । ३ भार्या, पत्नी।
हथियारवंद।
| वधूदर्श (ले० वि० ) वधूदशन , पतोहका मुंह देखना ।
वधा (सं० अव्य० ) वन्वा देखो।
वधू पथ (स० पु०) वधूका कर्तव्य !
बधाङ्गक (स० क्ली० ) वधः बन्धनमेवाड़ यस्य, ततः वधूमत् ( स० त्रि०) १ पत्नीयुक्त। २ लगाम लगा हुआ
फन् । कारावेशम, कारागार।
पशुका मुड । ३ जलशून्य स्थानके उपयोगी स्त्री पशु-
वाह (सं. नि०) वध अहंतोति अह-अण । वध्य,
युक्त। ४ साज लगाने लायक।
मारने लायक।
| वधूयु (स० त्रि० ) १ जो स्त्रीको प्यार करता हो । २
वधिन (सं० लो०) वध (बशित्रादिम्य इनो पो । उण १७२)।
विवाहेच्छु, जो विवाह करना चाहता हो । ३ स्त्रीकामी ।
इति इन । मन्मथ, कामदेव ।
वधूवस्त्र (सं० क्लो० ) वह वस्त्र जो विवाहके समय कन्या-
को पहनाया जाता है।
वधिन (स० लि.) प्राणवियोगफलकच्यापारो वधः
सन्निप्पाधत्व निरूपित-निग्पादकत्वे नास्त्यस्येति वध
वधूसरा ( सं० स्त्री० ) नदीभेद । भृगुपत्नी पुलोमाके
अश्रु जलसे इस नदीकी उत्पत्ति हुई थी।
इनि । वधकर्ता । वधकारी, वधप्रयोजक, अनुमन्ता, अनु-
वधैपिन् ( सं० त्रि०) हननेच्छु, वधको इच्छा करनेवाला ।
प्राहक और निमित्तक ये पांचो वधके पापभागी
होते हैं। (प्रायश्चित्तवि० )
वधोदर्क (सं० लि०) मरणकारी, वध करनेवाला।
वधोद्यत (सं० त्रि०) चधाय उद्यतः। वध लिये तैयार ।
वधोपुर-बिन्ध्य-पावस्थ एक प्राचीन ग्राम। .
पर्याय-सन्नब्ध, आततायी।
(भविष्य ब्रह्मख० ८।६५१)
वधोपाय ( स०० ) वधस्य उपायः। चघका उपाय ।
वधु (सं० स्त्री० ) वधू देखो।
वध्न (सं० क्लो०) जातिविशेष। (भारत मीष्मपर्व)
घधुका (सं० स्त्री०) १ पुत्रवधू, पुत्रकी स्त्री, पतोह
वध्य (स.लि.) वधमहतीति वध यत् । वधार्ह, वधके
२ नवपरिणीता पत्नी, दुलहन । रमणोमात्र, स्त्री। लायक। पर्याय-शीर्पछेद्य ।
वधुटी (स० स्त्री०) पित्रालयमें वसनेवाली विवाहिता था |
| वध्यघ्न (संत्रि०) वध्यं हन्ति हन क । वध्य-घातक,
मविवाहिता कन्या।
जो वध्य व्यक्तिको मारता हो।
पृष्ठ:हिन्दी विश्वकोष विंशति भाग.djvu/५४९
Jump to navigation
Jump to search
यह पृष्ठ शोधित नही है
